Vụ tai biến xuất huyết toàn thân mới đây sau khi uống An cung ngưu hoàng hoàn khiến nhiều người lo lắng, vì thực tế có khá nhiều người đã mua và đang dự trữ loại thuốc đắt tiền này để phòng lúc trúng gió đột quỵ cần dùng. Vậy thì tác dụng của thuốc “An cung ngưu hoàng hoàn” thực hư thế nào?

Theo thông tin trên một số trang báo và trang mạng, “An cung ngưu hoàng hoàn” là thuốc cấp cứu tai biến mạch máu não rất tốt, do đó những người mắc bệnh tim cần dự trữ ít nhất một viên. Ngoài ra, thuốc còn có thể dùng uống thường xuyên để dự phòng.

1. An cung ngưu hoàng hoàn có thành phần và tác dụng gì?

“An cung ngưu hoàng hoàn” là phương thuốc do danh y Ngô Cúc Thông, đời Thanh (Trung Quốc) sáng chế và được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện“.

Thành phần của “An cung ngưu hoàng hoàn” gồm: Ngưu hoàng 30g, uất kim 30g, tê giác 30g, hoàng cầm 30g, hoàng liên 30g, hùng hoàng 30g, sơn chi 30g, chu sa 30g, mai phiến 7g, xạ hương 5g, trân châu 15g.

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn
An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Tất cả tán bột thật mịn, luyện với mật làm viên, mỗi viên 3g, lấy vàng lá làm áo, bao sáp. Từ nhiều năm nay, vì tê giác đã trở thành động vật quý hiếm, cấm săn bắt, nên sừng tê giác đã được thay bằng sừng trâu.

Theo Đông y, “An cung ngưu hoàng hoàn” có tác dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh, khai khiếu, hóa đàm. Chủ trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu, dẫn đến các triệu chứng: sốt cao phiền táo, hôn mê, nói sàm, hoặc lưỡi rụt, tay chân lạnh toát.

Do tác dụng cấp cứu nhanh và hữu hiệu, thuốc được xếp hàng đầu trong “Ôn bệnh tam bảo” (3 loại thuốc quý chữa ôn bệnh), bao gồm “An cung ngưu hoàng hoàn“, “Chí bảo đan” và “Tử tuyết đan“.

Trong Đông y, “cung” chỉ “Tâm bào cung“. “Tâm bào” là cơ quan bọc ngoài tâm (tim). Ôn nhiệt tà độc khi xâm phạm vào tâm, trước hết tác động đến tâm bào. “An cung ngưu hoàng hoàn” là thuốc có khả năng giải trừ tình trạng “đàm nhiệt nội hãm tâm bào“, dẫn tới hôn mê, thần minh nhiễu loạn (rối loạn thần kinh trung ương), tê liệt, nói sàm, chân tay quyết lạnh… Thuốc có tác dụng giải trừ bệnh lý ở tâm bào (an cung) và thành phần quan trọng nhất là “ngưu hoàng“, nên được đặt tên là “An cung ngưu hoàng hoàn“.

2. Khi nào cần sử dụng?

Những năm gần đây “An cung ngưu hoàng hoàn” được sử dụng để cấp cứu và điều trị đột quỵ, xuất huyết não hiệu quả rất tốt và nhanh chóng. Nhiều người bị hôn mê, tiên lượng rất xấu, uống “An cung ngưu hoàng hoàn” đã tỉnh lại và sức khỏe dần dần hồi phục. Tuy nhiên, “An cung ngưu hoàng hoàn” không phải là “thần dược chữa đột quỵ” và không thể áp dụng trong tất cả các trường hợp đột quỵ – tai biến mạch máu não.

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn
An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

Đột quỵ tương ứng với bệnh “Trúng phong” trong Đông y.

Trúng phong là bệnh có bệnh cơ và triệu chứng hết sức phức tạp. Căn cứ vào nguyên nhân và chứng trạng cụ thể, Trúng phong được Đông y chia thành những loại hình (thể bệnh) khác nhau; đối với mỗi thể bệnh cần áp dụng những phương pháp, bài thuốc thích hợp, mới có thể mang lại hiệu quả mong muốn.

Nói cụ thể hơn, trên lâm sàng Trúng phong được phân chia thành 2 loại hình (thể) lớn: Trúng kinh lạc và Trúng tạng phủ.

Mỗi thể lớn lại được phân thành nhiều thể nhỏ. Như Trúng tạng phủ được chia thành 2 thể nhỏ: “Nhiệt bế” (Dương bế) và “Hàn bế” (Hàn bế).

Thuốc “An cung ngưu hoàng hoàn” chỉ có thể áp dụng đối với trường hợp “Nhiệt bế” (Dương bế).

Dấu hiệu để nhận biết “Nhiệt bế” (Dương bế): Đột nhiên hôn mê bất tỉnh nhân sự, hai hàm răng cắn chặt, miệng mím chặt, hai tay nắm chặt, thân và tứ chi co cứng; mặt đỏ người nóng, thở thô, miệng hôi, phiền táo, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch huyền hoạt.

Ai không nên dùng An cung ngưu hoàng hoàn?

Nói chung, khi sử dụng “An cung ngưu hoàng hoàn” cần chú ý một số vấn đề sau:

1. Người Hàn bế không được dùng:

“An cung ngưu hoàng hoàn” là bài thuốc được lập ra để chữa trường hợp hôn mê do “Nhiệt bế” (Dương bế). Nếu sử dụng đối với “Hàn bế” sẽ khiến cho bệnh thêm trầm trọng.

Chứng trạng đặc trưng của “Hàn bế“: Hôn mê kèm theo các biểu hiện, như mặt trắng bệch, môi tái nhợt, nằm yên bất động, rêu lưỡi trắng nhớt, tay xòe, chân tay lạnh, mồ hôi trán vã ra như dầu, chất lưỡi trắng nhớt.

Trường hợp “Hàn bế“, không được sử dụng “An cung ngưu hoàng hoàn” mà cần dùng thuốc có tính “ôn khai“, loại như “Tô hợp hương hoàn“…

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn
An Cung Ngưu Hoàng Hoàn

2. Những người mắc chứng âm hư

Người bị âm hư, lưỡi đỏ ít rêu, không được uống “An cung ngưu hoàng hoàn“, nếu không âm dịch trong cơ thể càng thương tổn nặng, các triệu chứng âm hư càng thêm trầm trọng.

3. Phụ nữ mang thai

Trong thành phần của “An cung ngưu hoàng hoàn” có xạ hương, là vị thuốc dễ gây trụy thai, nên phụ nữ đang mang thai cần rất thận trọng khi sử dụng.

4. Người tỳ vị hư nhược

Trong thành phần của “An cung ngưu hoàng hoàn” có ngưu hoàng, sừng trâu (hoặc sừng tê giác), hùng hoàng, hoàng liên, hoàng cầm, chi tử, đều là những vị thuốc rất lạnh (đại hàn), dễ gây tổn hại tỳ vị. Do đó những người tỳ vị hư nhược (chức năng tiêu hóa yếu) hay tiêu chảy không nên sử dụng “An cung ngưu hoàng hoàn“.

5. Người chức năng gan thận không tốt

Trong thành phần của “An cung ngưu hoàng hoàn” có chu sa và hùng hoàng là hai vị thuốc có tính độc. Chu sa có thành phần chính là sunfua thủy ngân thiên nhiên (thuỷ ngân (Hg) 86,2% và sunfua (S) 13,8%); hùng hoàng có thành phần chủ yếu là asen sunfua (AsS) trong đó asen chiếm chừng 70,1%, sunfua 29%. Do đó không được sử dụng với liều cao hoặc sử dụng dài ngày “An cung ngưu hoàng hoàn“. Người chức năng gan thận không kiện toàn sử dụng cần thận trọng.

Lưu ý khi dùng thuốc

Trong thời gian sử dụng “An cung ngưu hoàng hoàn” cần kỵ các món ăn cay nóng hậu vị, để tránh “trợ hỏa sinh đàm“.

Trong quá trình sử dụng, nếu xuất hiện triệu chứng sợ rét, chân tay lạnh, sắc diện trắng nhợt, vã mồ hôi lạnh, mạch đập yếu… cần lập tức ngừng sử dụng thuốc.

Sự nguy hiểm của AN CUNG NGƯ HOÀNG HOÀN khi dùng sai cách! (báo Vietnamnet)

Ông Tảo vừa hồi tỉnh sau cơn xuất huyết não, đang điều trị ở Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai thì lại rơi vào hôn mê sâu sau khi người nhà cho uống An Cung Ngưu Hoàng hoàn.

Tiến sĩ Phạm Duệ, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, bệnh nhân hơn 60 tuổi, nhập viện trong tình trạng hôn mê do xuất huyết não. Sau hai tuần điều trị tích cực, bệnh nhân đã tỉnh lại, có hy vọng cứu tốt. Thế nhưng ngay hôm sau ông Tảo lại rơi vào trạng thái hôn mê sâu. Các bác sĩ không hiểu tại sao bởi sức khỏe bệnh nhân đang tiến triển tốt, thì người nhà bệnh nhân cho biết đã cho ông Tảo uống 2 viên An Cung Ngưu Hoàng hoàn với hy vọng nhanh khỏi. Uống xong thì ông hôn mê. Bác sĩ xác định bệnh nhân xuất huyết não lại, nặng hơn rất nhiều so với trước.

“Chưa biết An Cung Ngưu Hoàng hoàn tác dụng đến đâu, nhưng nó rõ ràng là thuốc, với các thành phần cần thận trọng khi sử dụng. Vì vậy khi dùng phải đúng liều lượng, chỉ định nghiêm ngặt, nếu không hậu quả sẽ khó lường”, bác sĩ Phạm Duệ nói. Đây là trường hợp rất hiếm hoi bác sĩ trực tiếp phát hiện bệnh nhân có thể nguy hiểm tính mạng vì dùng An Cung Ngưu.

Cũng tại Bệnh viện Bạch Mai, khoa hồi sức tích cực từng tiếp nhận cấp cứu một bệnh nhân nam 74 tuổi ở Hà Nội có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, bị đột quỵ, liên quan tới sử dụng An Cung Ngưu.

Người nhà cho biết đã mua mấy hộp An Cung Ngưu Hoàng hoàn về cho bệnh nhân sử dụng để ngừa tai biến, nâng cao sức khỏe. Sau nửa tháng uống thuốc, bệnh nhân rơi vào tình trạng hôn mê. Khi nhập viện, người bệnh đã chảy máu mũi, miệng, chân răng, giãn đồng tử, phải mở khí quản để thở. Xét nghiệm cho thấy ông bị rối loạn đông máu. Chưa thể kết luận tình trạng bệnh nhân có phải do uống An Cung Ngưu hay không, tuy nhiên sau khi khảo sát tiền sử bệnh lý, các bác sĩ yêu cầu người nhà ngừng cho bệnh nhân uống thuốc An Cung Ngưu và vài ngày sau tình trạng người bệnh đã được cải thiện.

Tiến sĩ Phạm Đình Đài, Phó Khoa Đột quỵ Bệnh viện 103 (Hà Nội) cho biết, An Cung Ngưu Hoàng hoàn là một loại thuốc Đông y được truyền bá có khả năng phòng ngừa và điều trị tai biến mạch máu não, đột quỵ. Hầu như bệnh nhân nào vào khoa cũng cho biết từng được người nhà cho uống thuốc này trước khi đưa đi cấp cứu ở bệnh viện.

“Theo quy định của Bộ Y tế, chỉ có bác sĩ đông y mới được phép chỉ định cho bệnh nhân dùng hay không dùng thuốc này, dựa vào tình trạng bệnh cụ thể của họ. Nhưng vì lời đồn thuốc hiệu quả nên nhiều gia đình tự ý trữ thuốc sẵn sàng cho người thân dùng”, bác sĩ Đài nói. Ông cho hay, việc nhiều gia đình tự ý mua và cho người nhà bị tai biến uống An Cung Ngưu Hoàng hoàn là rất nguy hiểm. Khi đó, họ thường có ý đợi chờ tác dụng của thuốc mà vô ý làm lỡ cơ hội “giờ vàng” điều trị tích cực để có cơ hội cứu chữa cho bệnh nhân.

Bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, Trưởng Khoa bệnh lý mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 (TP HCM) đồng thời là Tổng Thư ký hội phòng chống tai biến mạch máu não, chung quan điểm An Cung Ngưu khiến nhiều người ỷ lại vào thuốc, coi nhẹ cấp cứu. “Khi sử dụng An Cung Ngưu, vì tin tưởng vào hiệu quả của thuốc nên người nhà thường chờ đợi thuốc có tác dụng thay vì đưa bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu, bỏ qua thời điểm vàng điều trị đột quỵ là trong 3 giờ đầu tiên từ khi khởi phát triệu chứng”, bác sĩ Thắng phân tích. Việc cấp cứu chậm trễ dễ dẫn đến những di chứng nặng nề và có thể nguy hiểm tính mạng.

Theo bác sĩ Thắng, hiện An Cung Ngưu Hoàng hoàn không được các tổ chức thầy thuốc chuyên ngành đột quỵ của các nước trên thế giới khuyến cáo sử dụng trong điều trị và phòng ngừa bệnh lý đột quỵ, kể cả Trung Quốc và Hàn Quốc là những nước sản xuất thuốc này. Trên nguyên tắc y học chứng cứ, các loại thuốc khi sử dụng cho bệnh nhân phải trải qua quá trình thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt, để chắc chắn sản phẩm đảm bảo được hiệu quả chữa bệnh và an toàn cho người bệnh.

Theo bác sĩ Thắng, bệnh nhân đột quỵ thường bị rối loạn chức năng nuốt, đặc biệt một số trường hợp đột quỵ nặng bệnh nhân có tri giác lơ mơ hoặc hôn mê… Do vậy, khi cho uống (nước hoặc thuốc) rất dễ làm bệnh nhân sặc và gây ra tình trạng viêm phổi do hít sặc, thường có hậu quả rất nặng nề và có thể dẫn đến tử vong.

Các bác sĩ Đông y cũng khuyến cáo cần cẩn trọng khi sử dụng An Cung Ngưu Hoàng hoàn, vì nguồn gốc xuất xứ và chất lượng thuốc rất phức tạp. Tiến sĩ Lê Lương Đống, Phó giám đốc Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam cho biết, An Cung Ngưu Hoàng hoàn là một bài thuốc cổ phương kinh điển. Tuy nhiên gần chục năm nay ông không dám dùng bài thuốc này hay giới thiệu cho ai nữa vì “không còn niềm tin vào An Cung Ngưu”.

Phó giáo sư Đống chia sẻ, năm 2005, trong vai trò Vụ trưởng Vụ Y học cổ truyền, Bộ Y tế, ông đến thăm Bắc Kinh Đồng nhân đường – cơ sở chính thống bào chế thuốc An Cung Ngưu Hoàng hoàn tại Trung Quốc. Khi ấy nơi đây có hai loại An Cung Ngưu, một loại được bán với giá 350 nhân dân tệ, trong khi loại kia chỉ 100 tệ một viên. Chủ cơ sở bào chế cho biết: Loại thuốc đắt tiền dùng ngưu hoàng tự nhiên (sỏi trong mật bò) trong thành phần chính của thuốc, còn loại rẻ hơn dùng ngưu hoàng nhân tạo.

“Thuốc cần chữ tín, không thể có loại tốt và loại ‘gần tốt bằng’. Tôi nghe những điều trên đã thấy gợn gợn, không còn niềm tin hoàn toàn vào bài thuốc quý đó nữa”, phó giáo sư Lê Lương Đống chia sẻ.

Ông cho biết, thời điểm đó Cục quản lý dược Việt Nam đã cho nhập An Cung Ngưu hoàng hoàn từ Trung Quốc về, giá thành khi ấy khoảng 450.000 đồng một viên, thị trường bán khoảng 750.000-800.000 đồng một viên. Ngày nay, một số nơi bán cả An Cung Ngưu nội địa hoặc giá rất cao, nhiều nguồn gốc trong khi không có căn cứ về chất lượng.

Ông cho rằng, thuốc y học cổ truyền có rất nhiều ưu điểm: Đã được thử nghiệm hàng nghìn đời; Nguồn từ tự nhiên nên có thể dùng lâu dài mà không sợ tích lũy gây hại cho sức khỏe; Có tác dụng toàn thân, chữa bệnh tận gốc. Tuy nhiên bất cứ loại thuốc nào – kể cả đông y lẫn tây y, ví dụ như loại vẫn được coi là thông dụng nhất như paracetamol – cũng có thể gây hại cho sức khỏe nếu dùng không đúng.

Để người dân dùng thuốc an toàn, hiệu quả, theo ông Đống, cần có những đơn vị đủ tư cách pháp nhân xuất nhập khẩu thuốc để đảm bảo chất lượng nguồn thuốc; Củng cố hệ thống kiểm nghiệm thuốc mạnh hơn; Xây dựng đội ngũ dược sĩ y học cổ truyền… Ngoài ra, người bệnh cần đến những cơ sở điều trị có uy tín để được tư vấn, giúp đỡ.

Theo thuocvuonnha